Social Capital – Kunstenaars reageren op (de consequenties) van bouwwoede Noord
26 september – 30 september
Hyperion Lyceum op Overhoeks aan ’t IJ, foto: Vika Ushkanova
Hyperion Lyceum op Overhoeks aan ’t IJ, foto: Vika Ushkanova
Amsterdam is populair. De stad deint mee op de golven van de internationale economie; de drommen toeristen, vele Airbnb’s en grootschalige nieuwbouw- en renovatieprojecten kunnen niemand zijn ontgaan. Zeker in Amsterdam-Noord heerst een ware bouwdrift. TAAK ziet dagelijks de veranderingen die zich voltrekken. Gevestigd in het Poortgebouw van de Tolhuistuin, tot voor kort nog een creatieve vrijplaats in Noord, bevindt TAAK zich ingeklemd tussen de dure appartementen van Overhoeks, de renovaties van het voormalige tuindorp Van der Pek en het Sixhavenkwartier, dat aan de vooravond staat van een grondige herontwikkeling. Monotoon gedreun van heipalen, rijen bij de pont, betaald parkeren, rap stijgende woningprijzen en de komst van hippe cafés zijn de merk- en hoorbare gevolgen van deze nieuwe bedrijvigheid.
Maar wat zijn de minder direct waarneembare gevolgen van deze ontwikkelingen in Oud-Noord? Wat betekenen deze veranderingen voor het sociale weefsel van de stad? Hoe behouden we de culturele verscheidenheid en eigenzinnigheid waar Amsterdam sinds de jaren ‘60 om werd geroemd, en specifiek voor Noord, het groene en sociale karakter van de vroegere tuindorpen? Met het meerjarige kunstprogramma Social Capital stelt TAAK kritische vragen en toont de visies, pogingen en strategieën van kunstenaars, denkers en doeners die zich bekommeren om de leefbaarheid van de stad. Kernvraag hierbij is: hoe kan kunst gentrificatie ter discussie stellen zonder zélf een instrument te worden binnen deze processen?
Social Capital
Met de titel Social Capital verwijzen we naar het netwerk van relaties tussen mensen als voorwaarde voor sociale interactie. Deze netwerken zijn fundamenteel voor de leefbaarheid en het functioneren van een samenleving en vormen de basis voor sociale veranderingen. Als gevolg van gentrificatie verandert de samenstelling van buurten echter vaak drastisch, wat gevolgen heeft voor de diversiteit, en tegelijkertijd de samenhang. Binnen Social Capital nodigt TAAK de komende jaren kunstenaars uit om kritisch te reageren op deze veranderingen, te beginnen in Oud-Noord. Het programma bestaat uit interventies en initiatieven die de situatie en (toekomstige) ontwikkelingen van Oud-Noord en haar bewoners in beeld brengen. Door nieuwe verbindingen tot stand te brengen tussen kunst, lokale netwerken en culturen wil Social Capital, zonder de pretenties pasklare antwoorden te bieden, alternatieven voorstellen voor de homogenisering van de stad.
In september 2018 gaat Social Capital van start als onderdeel van Pay Attention Please! Deze manifestatie is een initiatief van elf Amsterdamse kunstinstellingen die gezamenlijk de aandacht willen vestigen op de rijkdom van de openbare ruimte.
Programma 26 – 30 september 2018
Monnik – World Building Laboratorium
Monnik, een speculatief bureau voor toekomst en fictie gaat van start met een pilot van het World Building Laboratorium. In werksessies wordt met belanghebbenden en -stellenden gebouwd aan gedeelde toekomstscenario’s voor een duurzaam en inclusief Amsterdam. Als concrete casus nemen we het gebied Sixhaven.
De werksessies vinden plaats op 12 en 19 september en zijn besloten. De uitkomsten worden gepresenteerd tijdens het slotseminar van Public Art Amsterdam op zondag 30 september in het Ondernemershuis Crataegus aan het Meidoornplein. Ook zijn daar van 26 tot en met 30 september tekeningen van toekomstscenario’s te zien die bij de sessies gebruikt worden.
Lara Almarcegui – BOLD TOREN BOUWMATERIALEN, Amsterdam 2018
Vanaf eind september is er een lijst van bouwmaterialen te zien op de zijgevel van het nieuwe Hyperion Lyceum op Overhoeks aan ’t IJ. Dit kunstwerk van Lara Almarcegui toont een opsomming van de materialen en grondstoffen waaruit de 25-verdiepingen tellende BOLD-toren wordt opgetrokken die naast het Hyperion Lyceum zal verrijzen. Met elke nieuwgebouwde woonlaag wordt het kunstwerk geleidelijk aan het zicht onttrokken. Zo confronteert Almarcegui ons met de enorme materialiteit van de stad en roept ze vragen op over de impact hiervan op onze omgeving.
Het kunstwerk wordt onthuld op 26 september om 16.00 uur.
Manon van Hoeckel – Verhaalt Parkeren
Social designer Manon van Hoeckel stelt een direct gevolg van de toenemende druk(te) op Noord aan de kaak. Vanaf juli is er namelijk in een aantal buurten betaald parkeren ingevoerd, een pijnpunt en bron voor veel discussie in de buurt. Als gevolg van dit nieuwe parkeerbeleid hebben de bewoners namelijk minder aanloop van familie en vrienden. Van Hoeckel biedt tussen 26 en 30 september een paar parkeerplekken gratis aan, in ruil voor verhalen over alledaagse problemen én hun oplossingen in de (toekomstige) buurt.
Van 26 tot en met 30 september kun je kennisnemen van Verhaalt Parkeren op het Meidoornplein.
Klaar van der Lippe en Bart Stuart – Just Practice!
De activistische kunstenaars Klaar van der Lippe en Bart Stuart wonen al jaren in de Van der Pekbuurt en ervaren alle veranderingen aan den lijve. Voor Social Capital ontwikkelen zij een app en performances waarmee zij ervaringen van nieuwe collectiviteit in de publieke ruimte willen oproepen.
De performances vinden doorlopend plaats op het Buikslotermeerplein op zaterdag 29 september.
Slotseminar Pay Attention Please!
Het slotweekend van de manifestatie Pay Attention Please! is op 29 en 30 september 2018. Tijdens dit weekend presenteren verschillende partners van Public Art Amsterdam een rondleiding, bijeenkomst of interventie. Om de eerste editie van Public Art Amsterdam uit te luiden én tegelijkertijd plannen te maken voor de toekomst nam TAAK het voortouw voor de organisatie van een Meet-Up in de context van Social Capital. Aanleiding voor dit meerjarige programma is de bouwwoede die door Amsterdam raast en de gevolgen hiervan voor de sociale samenhang in de stad. Lees hier meer over de Social Capital Meet-Up.
Social Capital in Amsterdam-West in 2019
In samenwerking met TAAK ontwikkelt partner LIMA binnen Social Capital een programma in Amsterdam-West met kunstenaars Julika Rudelius, Lyubov Matyunina en DNK-ENSEMBLE. Dit programma wordt in mei 2019 gepresenteerd.
Social Capital is tot stand gekomen dankzij: Mondriaan Fonds, Amsterdams Fonds voor de Kunst, Van Eesteren-Fluck & Van Lohuizen Stichting en Prins Bernhard Cultuurfonds Noord-Holland. Met dank aan: Ondernemershuis Craetegus, VORM en Hyperion Lyceum.
