Gedenkteken Atatürk, Onbekend, 1978
tt Vassumweg 16 / Krasseurstraat 45
Laat je door de naam niet in de war brengen. Dit Atatürk-monument is opgericht niet voor de politicus en grondlegger van de Turkse republiek Mustafa Kemal Atatürk, maar voor het woonoord Atatürk dat op deze plek heeft gestaan. Het werd in 1966 opgericht voor Turkse gastarbeiders die door de bedrijven Indeco-Coignet en Intervam werden geworven. Een jaar later begon ook de Nederlandse Dok en Scheepsbouw Maatschappij (NDSM) haar gastarbeiders hier onder te brengen. Het woonoord zou functioneren als de bakermat van de Turkse gemeenschap in Nederland.
Het woonoord bestond uit 34 witte houten huisjes, waar acht mannen per wooneenheid konden verblijven. Er heerste sinds de Tweede Wereldoorlog nog altijd woningnood in Nederland. Daarbij voorzag de Nederlandse overheid dat de gastarbeiders op een gegeven moment weer terug naar Turkije zouden willen emigreren. Om die reden gaf de Nederlandse overheid weinig aandacht aan de gastarbeiders. Zo was het aan de gastarbeiders zelf om zich de Nederlandse taal eigen te maken. Daardoor kwamen de mannen nauwelijks buiten het woonoord en functioneerde het als een zelfstandige gemeenschap. Naast slaapkamers en wasvoorzieningen was er een keukengebouw en een recreatie- en gebedsruimte. Op de binnenplaats werd gevoetbald. Er was zelfs een voetbalteam genaamd Ataspor.
In 1974 stopte de Nederlandse overheid met het werven van gastarbeiders. Een paar jaar later werd het voor gastarbeiders eindelijk mogelijk om hun gezinnen te laten overkomen. Hierdoor verhuisden er steeds meer mannen uit het woonoord om met hun gezin elders te gaan wonen. In 1978 werd het woonoord opgeheven en datzelfde jaar werd de NDSM failliet verklaard.
Het is tot op de dag van vandaag onduidelijk wie het iniatief heeft genomen voor het gedenkteken, wie het heeft gemaakt en wanneer het is geplaatst. Het sobere monument, dat bestaat uit witte betonnen wanden rond een grijs centraal plateau en een donkergrijs plakkaat, zou niet misstaan als een gedenkteken voor gesneuvelde soldaten. Op het plakkaat staat zowel in het Turks als in het Nederlands: ‘vrede in huis, vrede in de wereld’, een uitspraak van Atatürk. Zo wordt op plechtige wijze een plek in Nederland herdacht waar ooit een gemeenschap is opgebouwd die nu nog steeds woont, werkt en leeft in Amsterdam en Nederland.
Mocht u informatie hebben over het Atatürk-monument, dan kunt u deze sturen naar [email protected]
