Staalmanplein, Jeanne van Heeswijk en Florentijn Hofman, 2011
Abraham Staalmanplein 2
Na het zien van een omgekeerd prisma, een verweesde kies en een loodzwaar stalen strandbeest is het Staalmanplein een kunstwerk van een andere orde. Dit werk, geïnitieerd door Jeanne van Heeswijk, is geen kunst om naar te kijken maar om aan deel te nemen. Van Heeswijk heeft meerdere projecten gedaan onder de noemer Face Your World, waarmee ze buurtkinderen bewust laat worden van de omgeving waarin ze wonen.
Voor dit specifieke project ging ze in 2008 een samenwerking aan met architect Dennis Kaspori en het Stedelijk Museum. Om het plein te transformeren tot het nieuwe publieke hart van de Staalmanpleinbuurt wilden Van Heeswijk en Kapori van de buurtkinderen weten hoe ze hun wereld zouden willen inrichten. Wat voor soort park moet het worden? Om te spelen! Moeten er speeltoestellen staan? Ja! Struiken langs de rand? Nee! Moet er kunst staan? Ja, een standbeeld! Wat voor een soort standbeeld? De jongens: een voetballer!
Jeanne van Heeswijk is een politiek bewuste kunstenaar. In die rol creëert ze een radicale positie voor zichzelf. Als buitenstaander stapt ze in een gemeenschap en brengt daar, niet gehinderd door bestaande protocollen en met vastberadenheid en creativiteit, een verandering teweeg. De openbare ruimte en de maatschappij vormen haar atelier. In een interview stelde ze: ‘Ik geloof in het collectief eigenaarschap van de openbare ruimte.’ Dit is ook te merken op het Staalmanplein.
Van Heeswijk heeft kunstenaar Florentijn Hofman bij het project betrokken voor het door de kinderen gewenste standbeeld. Zijn bontgekleurde en cartooneske diersculpturen gaan de hele wereld over. Toen Hofman ontdekte dat de jongens uit de buurt het liefst een groot standbeeld van een stoere voetballer wilden, heeft hij een stoer en trotse blik in de expressie van een beer gestopt. Ook stopte hij een kussen onder zijn arm. Volgens Hofman toont dat ‘zijn zelfstandigheid, dat hij overal kan slapen’.
Face Your World op het Staalmanplein lijkt zo een gelukkig einde van een mooi sprookje te zijn. De kunstenaar stelt zich op als een veeleisende en eigenzinnige partner die stedelijke ontwikkelingen direct beïnvloedt met behulp van buurtbewoners. De beer en het plein hebben echter voor een vervelend bijeffect gezorgd, waardoor een deel van de kinderen die tien jaar geleden het plein mee hebben vormgegeven er nu niet meer kan wonen. De overspannen huizenmarkt in Amsterdam zorgt voor een run op de vrijesectorhuurwoningen, want wie wil er nu niet wonen in een buurt met een stoere, trotse beer als trekpleister? Of staat de beer eigenlijk voor de boeman van de gentrificatie die de kinderen uit de buurt heeft verdreven?
Meer informatie
Monshouwer, Saskia (2005) ‘Face Your World’, in: Kunstbeeld 14, december 2005 / january 2006, Utrecht, Veen Media, p. 14-17. EN Heeswijk, Jeanne van (2002) Face your world. Amsterdam, Columbus, Ohio. Artimo, Wexner Center for the Arts, The Ohio State University.