Vleugelvormen, Gerard Bruning, 1983
Meer en Vaart 284
Gerard Bruning was een beeldhouwer die sinds begin jaren ‘50 werk produceerde en dat tot aan zijn dood in 1987 bleef doen. Wie zijn werken over de jaren heen naast elkaar zet, ziet bij een aantal sterke gelijkenissen in vorm, beweging en ruimtegebruik.
In 1966 maakte Bruning bijvoorbeeld het bronzen beeld Icarus dat te zien is in Nijmegen. Het is een Icarus die haast zweeft boven de sokkel, de benen ingetrokken, de controle met de vleugels lijkt verloren. Deze Icarus is als een vliegtuig in nood, dat net begint aan een duikvlucht. Brunings bronzen kunstwerk uit 1983 dat voor het politiebureau van stadsdeel Osdorp is geplaatst, is niet los te zien van het beeld Icarus in Nijmegen, met zijn hoofd in de wolken.
Als Bruning begin jaren ‘80 door Osdorp loopt, valt hem een aantal dingen op. Osdorp maakte in die periode een groeispurt door, maar de invloed van de polder – die nu steeds verder teruggedrongen is – was nog zeer aanwezig. Het kon er bijvoorbeeld flink waaien en dat moet ook Bruning gevoeld hebben. Een duidelijk menselijke vorm is in dit Amsterdamse standbeeld tot een suggestie geëvolueerd. De twee vlakken, die haaks op elkaar staan, zijn bevestigd aan een horizontaal vlak, wat best wel twee vleugels aan een romp zouden kunnen zijn.
Bruning heeft zijn leven lang een voorliefde voor de Griekse mythologie gehad. Dat zie je ook terug in andere kunstwerken van zijn hand. Zo maakte hij bijvoorbeeld de sculptuur ‘Europa en de stier’, te zien in Cuyk, over Zeus die een oogje had op een prinses en zichzelf in de stier veranderde om dicht bij haar te kunnen zijn. Dit verhaal staat in ‘De Metamorfosen’ van Ovidius, een boek dat ongetwijfeld binnen handbereik lag in Brunings atelier. In de monografie ‘Gerard Bruning, 1930-1987: beeldhouwer, schilder, graficus, fotograaf, schrijver’ van Frank van de Schoor e.a. wordt er gesteld dat het het verschijnsel van de verandering was dat hem in deze mythologische onderwerpen zo boeide.
Het verhaal van kundige Deadalus en zijn zoon Icarus die willen ontsnappen van het eiland Kreta heeft in de wereldgeschiedenis veel grote kunstenaars geïnspireerd, van Bruegel tot Rubens, en dus ook Bruning. Waar ‘Icarus’, het beeld uit Nijmegen, duidelijk een jongen met vleugels uitbeeld, is het latere ‘Vleugelvormen’ een abstractere versie van dit verhaal geworden. In de titel blijven de vleugels overeind en is de jongen die ze bedient een vorm geworden. Alsof Bruning zelf op de kust van Kreta stond stond, turend naar een Icarus aan de horizon, die steeds meer gereduceerd werd tot een vorm met slechts vleugels.
Beluister ook de podcastaflevering over dit kunstwerk, en laat je meeslepen door de boeiende verhalen achter de werken van kunstroute Osdorp. In de podcast luister je naar gesprekken tussen schrijver en onderzoeker van deze route, Willem Sjoerd van Vliet, en kunsthistoricus Sietske Roorda.
