Vruchtbaarheid, Jacques Jutte, 1970
Plantsoen aan Vreedenhaven
Jacques Jutte was eind jaren ’60 een polariserende en controversiële kunstenaar die om de haverklap in het nieuws kwam. Hij kreeg in die tijd het predicaat wereldhervormer, maar werd ook stuntman, brandstichter, ‘home-made filosoof’, dief, provocateur en aandachtstrekker genoemd. Hij zag zichzelf daarentegen als ‘de grootste kunstenaar van de twintigste eeuw’.
Dat hij excentriek was, staat dus buiten kijf. In 1965 werd zijn atelier in een gekraakt pand aan de Prinsengracht vernield door vandalen, daarbij werden drie van zijn beelden verwoest. Jutte was ontdaan door het voorval en klom op het dak. Daar zat hij een etmaal in de dakgoot met een jute zak over zijn hoofd terwijl hij blokfluit speelde. De politie heeft hem uiteindelijk naar beneden gekregen.
Op zijn manier droeg hij ook een steentje bij aan een betere wereld. Hij ging bijvoorbeeld bij een drukke straat net zo lang als klaar-over staan om bejaarde mensen te helpen oversteken, totdat de gemeente overstag ging om op die plek een zebrapad aan te leggen. Ook plaatste hij een ludieke ideeënbus op de Dam, gemaakt van papier en gips en met de gelijkenis van de toenmalige burgemeester van Amsterdam, Samkalden. In zijn hoofd zat een gleuf waarin inwoners van Amsterdam ideeën en klachten kon stoppen, die hij later aanbood aan de burgemeester. Over directe democratie gesproken!
Maar Jutte was eind jaren ’60 ook betrokken bij een schier eindeloze serie incidenten. Toen de gemeente Amsterdam hem had aangewezen om een kunstwerk te maken voor Osdorp, kreeg hij ter plekke ook een loods toegewezen om tijdelijk te kunnen werken. Toen het werk – dat later de titel ‘Vruchtbaarheid’ zou krijgen – af was, werd het verplaatst naar een gieterij om in brons gegoten te worden. Jutte weigerde echter de loods op te geven en er kwam een deurwaarder (en veel pers) aan te pas om dit tot een goed einde te brengen. Door deze incidenten sneeuwt de kwalitatieve waarde van de kunst van de beeldhouwer Jacques Jutte, flink onder. En dat is jammer, meer dan zijn generatiegenoten weet Jutte met weinig middelen een krachtig gebaar te maken.
Het werk ‘Vruchtbaarheid’ op Vreedenhaven in Osdorp toont een drietal beelden, waarvan het middelste als een moederfiguur over de twee andere waakt. De drie figuren lijken elk een deel van een evolutie te zijn, waarbij de middelste de verst geëvolueerde van het stel is. Het is bewonderenswaardig hoe Jutte met abstractie en geometrie toch menselijke karaktertrekken in het brons weet te krijgen. De zorgzame, beschermende houding van het middelste beeld is makkelijk in de grotere filosofie van Jutte te plaatsen: als het leven een veilig zebrapad nodig heeft, dan zorg je dat het er komt.
Beluister ook de podcastaflevering over dit kunstwerk, en laat je meeslepen door de boeiende verhalen achter de werken van kunstroute Osdorp. In de podcast luister je naar gesprekken tussen schrijver en onderzoeker van deze route, Willem Sjoerd van Vliet, en kunsthistoricus Sietske Roorda.
