Kunstroute Molenwijk (Noord), 2020
Door Sietske Roorda
De 15 flats van Molenwijk torenen hoog uit boven de piepkleine huisjes van Tuindorp Oostzaan. Het verschil tussen het in de jaren ’20 ontwikkelde kneuterige tuindorp en de in de jaren ’60 gebouwde moderne flats kan haast niet groter. Ondanks het moderne karakter van de architectuur, verwijst het woningplan van architect K. Geerts voor Molenwijk toch op diverse manieren naar het landelijke Holland.
Ten eerste dankt de buurt haar naam aan de plaatsing van de flats. Als je van bovenaf kijkt, lijken de flats samen namelijk op de wieken van een molen. Daarnaast is elke flat vernoemd naar een type molen, zoals Bovenkruier, Grondzeiler en Tsjaker. Verder is Molenwijk omringd door een opgehoogde weg, wat benadrukt dat je in Polder Oostzaan bent, omringd door dijken. Dit geeft het gevoel dat je je middenin een kleine enclave bevindt, met zijn eigen basisschool, bibliotheek en winkelcentrum. Met een auto kun je Molenwijk niet inrijden, die moet je achterlaten bij de parkeergarages. Hierdoor kom je tussen de flatgebouwen alleen wandelaars en fietsers tegen. In deze oase van groen kun je de vogels ’s ochtends horen fluiten. De kunstwerken in Molenwijk die opgenomen zijn in deze kunstroute, kenmerken zich door de referenties naar de buurt waarin ze zich bevinden, of het nu gaat om molens, de wind, de vogels of de diversiteit aan bewoners.
Ook laten de kunstwerken in Molenwijk zich kenmerken door speelsheid, wat contrasteert met de strakke flatgebouwen van de oude nieuwbouwwijk. Het woningplan is gestoeld op dezelfde architectonische principes als de Bijlmermeer. De wijk wordt dan ook ‘de Bijlmer in het klein’ genoemd. De 1256 appartementen hebben een oppervlakte van gemiddeld 95 m2, waardoor ze erg in trek waren bij jonge gezinnen toen ze in 1968 werden opgeleverd. Er woonden ook veel intellectuelen, hierdoor stond er zelfs één flat in de volksmond bekend als ‘de onderwijzersflat’. De meeste kunstwerken die in Molenwijk te vinden zijn, stammen ook uit deze periode.
Later kreeg Molenwijk, terecht of niet, het imago van een verloederde buurt. Bewoners voelden zich onveilig, zoals blijkt uit de gemeentelijke veiligheidsindex van 2016, hoewel dit niet in de verhouding stond met de criminaliteit die er daadwerkelijk was. Inmiddels is het tij aan het keren en is de buurt opgeknapt, mede door meer recente kunstwerken die geplaatst zijn. Zo zijn overal in de buurt de kunstverkeersborden van Molenwijker Henk Veen te vinden. Daarnaast is er de muurschildering van het kunstenaarsduo Karski and Beyond in de parkeergarage van de flat Rosmolen. Tenslotte opende het tentoonstellingscentrum Framer Framed in 2018 Werkplaats Molenwijk. Deze plek functioneert als een residency voor kunstenaars, een tentoonstellingsruimte en een buurtcentrum. Het vormt tevens het startpunt van deze route, die leidt langs leeglopende ballonnen, geestige verkeersborden en een paar echte ‘woezels’.
